Leiderschap en kuddegedrag deel 4: Vrienden en bondgenoten
De laatste stelling die we hiermee aanpakken is de volgende:
“Je paard als vriend zien en als gelijke behandelen, is gevaarlijk. Je moet daarom altijd de leider zijn van je paard”
Want waar kies je voor, altijd de leider zijn? Of kun je ook in vriendschap met je paard samenwerken, als gelijkwaardige partners?
Kunnen paarden vrienden hebben?
Misschien is het je wel eens opgevallen, dat je paard altijd met dat ene paard optrekt of in dat ene groepje staat. Paarden kunnen wel degelijk ‘sociale partners’ hebben die je kunt beschouwen als vrienden of bondgenoten. Sociale partners zijn te herkennen aan de vele tijd die ze met elkaar doorbrengen. Ze hebben een duidelijke voorkeur voor elkaar. Soms vormen ze zelfs subgroepen binnen een kudde.
Het is ook bekend dat paarden die sociale partners van elkaar zijn, het voor elkaar kunnen opnemen binnen de kudde. Stel je maar eens voor: Paard A is hoger in rang dan paard B als het om voedsel gaat, maar op het moment dat paard A haar rang duidelijk maakt aan paard B, springt paard C tussen beide ter bescherming van paard B. Paard A druipt hierop af. Sociale partners hebben dus invloed op de sociale hiërarchie in een kudde én op de beschikbaarheid van hulpbronnen voor individuele paarden.
Sociaal gefaciliteerd gedrag
Tussen paarden die een sterkere band met elkaar hebben, komt ook meer sociaal gefaciliteerd gedrag voor: paarden die op hetzelfde moment hetzelfde gedrag laten zien, zoals grazen, rusten, beschutting zoeken en, niet onbelangrijk, vluchten. Tegelijkertijd zorgt sociaal gefaciliteerd gedrag ervoor dat deze band versterkt wordt. Het is de bindende kracht binnen een groep: het draagt bij aan de saamhorigheid en harmonie binnen een kudde.
Eigenlijk kennen wij mensen dat ook. Als je met je vrienden iets leuks gaat doen, bijvoorbeeld een terrasje pakken, winkelen, sporten, een buitenrit maken, dan ga je samen hetzelfde doen. Met andere woorden samen op hetzelfde moment, hetzelfde gedrag vertonen. Je gaat alleen ‘samen dingen doen’ met mensen waar je een band mee hebt of een band wilt opbouwen. En als je met je vrienden ‘samen dingen doet’ versterkt dat de band tussen jullie. Je gaat elkaar vertrouwen, en je voelt je veilig en goed als je bij je vrienden bent.
De sociale partner van je paard zijn
Stel, je wilt een paard uit de wei halen waar je nog geen band mee hebt. Je merkt dat je het paard kan benaderen tot op zekere hoogte, maar vanaf een bepaalde afstand loopt het paard van je af en kun je niet meer dichterbij komen.
Je bevindt je nu op de grens van zijn vluchtzone. Dit is de zone rondom een paard waarbij een paard wegloopt als deze betreden wordt. Hoe groot de vluchtzone is, hangt af van de situatie, van de persoonlijkheid van het paard en van de sociale veiligheid. Een paard dat zich in een voor hem onveilige situatie bevindt (bijvoorbeeld als hij alleen is), heeft meestal een grotere vluchtzone dan een paard wat zich sociaal veilig voelt in een kudde. Net als een paard dat angstig of van nature wat terughoudend is, een grotere vluchtzone heeft.
Sociale partners laten elkaar toe in de vluchtzone en zelfs in de persoonlijke ruimte. De persoonlijke ruimte is de ruimte direct om het paard heen. In de persoonlijke ruimte is het paard kwetsbaar en het is voor het paard niet meer dan normaal om zichzelf te verdedigen als deze ruimte betreden wordt nadat het paard al subtiel heeft aangegeven dat je daar (nog) niet welkom bent.
Om de vluchtzone en uiteindelijk de persoonlijke ruimte te kunnen betreden zonder dat het paard wegloopt of angstig wordt, zal je er dus voor moeten zorgen dat het paard jou als een sociale partner, als een vriend gaat zien.
Jullie band versterken
Maar hoe doe je dat, vrienden worden met je paard? Het ligt voor de hand dat veel bij je paard zijn, zonder agressieve signalen uit te zenden, jullie band sterker zal maken. En zoals hierboven al duidelijk wordt: zelf sociaal gefaciliteerd gedrag beginnen, door dat te doen wat je paard op dat moment ook doet. Grazen is misschien wat lastig, maar je kunt je paard in een aantal dingen volgen door er alleen maar te zijn, zonder dat er iets moet of hoeft te gebeuren. Ook elkaar kriebelen, oftewel allo-grooming, versterkt de band tussen jullie.
In die tijd van ‘niks doen’ kun je ook je paard observeren. Oefening baart kunst, en zo is het met observeren ook. Hoe meer je observeert, hoe kleinere signalen je gaat zien. Signalen die je informatie geven en waar jij zelf weer op kunt reageren. Als jij reageert op subtielere signalen van je paard, geef je je paard de kans ook zo te antwoorden. Zo kun je op een subtielere manier gaan communiceren met je paard.
Ben je de baas of ben je een vriend?
Terug naar de stelling…. is het gevaarlijk om een vriend van je paard te zijn? Ik denk eerder dat het tegenovergestelde gevaarlijk is: als je géén vriend voor je paard kunt zijn, loop je het risico om met agressie begroet te worden als je zijn persoonlijke ruimte betreedt. En je kunt je voorstellen dat in kleine ruimtes zoals een box of een kleine paddock, je al snel ‘gedwongen’ in de vluchtzone of zelfs persoonlijke ruimte van het paard staat. Dan is het voor je eigen veiligheid zelfs essentieel om een sociale partner van je paard te zijn. Daarnaast is het voor het paard en jezelf een stuk prettiger als jullie elkaar als vrienden zien, wat jullie samenwerking en prestaties alleen maar ten goede komt!
Hoe is het in jullie mens-paard kudde?
Wanneer weet je nu of je een sterke band met elkaar hebt, in hoeverre vertrouwen jullie elkaar, is er verbondenheid? Als ik het mag zeggen: dat weet je zelf het beste. Wanneer beschouw jij iemand als een vriend of vriendin? Waar merk je dat aan? En wat geef jij als vriend(in) aan de ander? En wat betekent vertrouwen voor jou? Het lijken simpele vragen, maar zijn essentieel om de band met je paard te versterken en te verdiepen.
Wil je op zoek naar antwoorden? Dat kan bij Horse Power Life Power. In een veilige omgeving onderzoek je jullie verhoudingen, hoe jullie vriendschap eruit ziet, maar ook hoe het misschien nog niet is. In een persoonlijk ruitercoachtraject ga je de diepte in om de band met je paard te versterken. En je paard geeft altijd eerlijke en directe feedback. Wil je weten hoe dat gaat? Neem dan contact met me op, dan plannen we een gesprek in om te kijken of het wat voor jullie is. No strings attached!
Deze blog doet me denken aan Miriam’s pilot training waar ik bij mocht zijn. Hoe reageert Elise (het paard van Miriam) op mij als ik haar benader en wat doet het met mij? Wat zijn leermomenten? Dat was mijn doelstelling die dag. In tegenstelling tot andere cursisten werd ik bij het benaderen van Elise uitbundig verwelkomd. Waarom? Met deze blog denk ik dat ik haar een vluchtroute gaf. Van de tien meter afstand naderde ik haar met twee meter met nog acht meter te gaan. Ik bleef toen staan en stak mijn hand voorzichtig uit naar haar. Eerst aarzelend maar daarna steeds uitbundiger kwam Elise naar mij toe i.p.v. ik naar haar. Ik mocht haar hoofd aaien en toen begon ze me te knuffelen. Mijn bril besloeg helemaal van haar hete adem. Alle toeschouwers hadden tranen in hun ogen. Dit voorval was best wel goed voor mijn ego. Overigens kreeg ik als leerpunt mee om niet te dominant te zijn. Nooit gedacht van mezelf maar die dag pas beseft.
Wat een kado !